Over executieve functies
Omdat ik erg enthousiast ben over deze trainingsdag, een must voor iedere opruimcoach, besteed ik er hier graag wat meer aandacht aan.
Executieve functies (in de rest van dit artikel afgekort als e.f.) is een verzamelterm voor alle denkvaardigheden die je nodig hebt, om de goede dingen op het juiste moment te doen. Men verwacht van volwassenen dat je plannen en organiseren gewoon ‘kunt’, net zoals het opvoeden van kinderen. Terwijl aanleg voor doelgericht gedrag, enorm verschilt van mens tot mens.
Als opruim- en verhuiscoach begeleid ik anderen in het verbeteren van hun georganiseerdheid. Handig te weten waar je sterke en zwakke e.f. zich bevinden, zodat je daar gericht aan kunt werken. Er is dus hoop!
In het boek “Slim maar….” Van Guare en Dawson gaan ze uit van 12 e.f. te weten;
Reactie-inhibitie Planning/prioritering
Werkgeheugen Organisatie
Emotieregulatie Timemanagement
Flexibiliteit Doelgericht (vasthoudend) gedrag
Volgehouden aandacht Metacognitie
Taakinitiatie Stresstolerantie
Trots op mijn broer Tomas
Met een NAH en een lager IQ compenseert hij al zijn zwakkere e.f. Hoe dan? Zijn doelgericht gedrag en vasthoudendheid zijn bewonderenswaardig. Daar waar hij weet/merkt dat hij iets niet kan, schakelt hij hulp in. Vraagt zijn buurvrouw, belt naar zijn zus (ik dus), is het een ‘mannending’ of iets met zijn pc, belt hij mijn man of bespreekt het met zijn begeleider. Er is weinig wat hij niet voor elkaar krijgt.
Eerlijk is eerlijk, zijn innemendheid en charme werken voor hem. En hij wordt niet beperkt door intelligentie. (kan zowaar een voordeel zijn-).
Zoals vaker voorkomt bij mensen met een NAH zijn werkgeheugen, flexibiliteit, reactie-inhibitie, planning en emotie-regulatie moeilijker. Het goede nieuws is dat doelgericht, vasthoudend gedrag ALLE andere e.f. kan compenseren!
Als dit bij jou sterk is, vind je namelijk altijd wel een manier om het wel voor elkaar te krijgen, linksom of rechtsom. Voor uitgebreidere info over de e.f. verwijs ik door naar bovengenoemd boek.
Voorbeeld; uitstel vermijden/taakinitiatie
Een belangrijke om eruit te lichten vind ik taakinitiatie. Omdat zonder aan iets te beginnen, je helemaal nergens komt. Zoals bij het opruimen van spullen. “Niet meer weten waar te beginnen. En dus maar niet beginnen.”
Van nature hebben we de neiging om taken waar we een hekel aan hebben, voor ons uit te schuiven. Ook de mensen met een goede taakinitiatie. Stel je af en toe wat uit of ben je chronisch overbelast (waarschijnlijk heb je dan eerder een issue met planning en prioritering) is taakinitiatie niet jouw zwakte.
Wat kun je eraan doen?
Er zijn drie factoren die je aan kunt passen;
- Omgeving
- Taak
- Gedrag
Het model hieronder biedt hiervoor een mooi kader. Je voelt je op je best als de overlappingen zo groot mogelijk zijn. ‘Het handelen’
Meteen een praktijkvoorbeeld;
Het gaat om het verbeteren van taakinitiatie, niet om het perfect uitvoeren van een taak. Klaar is beter dan perfect. Daarom ook mijn beslissing niet veel tijd te besteden aan het perfect vormgeven van dit model. “Ja, ik zie dat dat beter kan, netter, strakker. Het doel is de info goed weer te geven en dat is gelukt. Bovendien ontbreekt me de tijd, hier heel lang mee bezig te zijn. Voor dit doel zou dat verspilde tijd zijn.”
1 Pas je fysieke of sociale omgeving aan
Als je taak dat toelaat zorg dat je geen toegang hebt tot elektronica, zoals je mobiel en tv. En kies een moment dat je niet wordt afgeleid door je partner, kinderen.
Vind je het moeilijk aan je administratie te beginnen? Verzamel je papieren/spullen op je gekozen werkplek. Mappen, nietmachine, pen, to do boekje…. Of kies een plek waar je vaak komt. Zodat je wordt gestimuleerd om ook te beginnen.
Wil je de volgende ochtend beginnen? Leg dan je spullen klaar de avond van tevoren. Zodat je jezelf stimuleert om meteen van start te gaan. Maak het laagdrempeliger.
2 Pas de taak aan
Beperk je tijd tot 10-15 minuten per keer. Het is belangrijk dat je op taakinitiatie focust en niet op volgehouden aandacht. En het is makkelijker met iets te beginnen als je weet dat je snel ‘klaar’ bent en niet voelt als een uitputtingsslag.
Heeft een taak een open einde, werk dan vanaf de deadline terug en maak blokken van 10-15 minuten. Dit is een belangrijke strategie want werken aan zwakkere e.f. kosten veel inspanning en energie. Pauzes vullen deze energie weer aan.
3 Roep de hulp van anderen in
Vraag iemand waarbij jij je goed voelt, om te checken of je daadwerkelijk begint met je taak en op tijd stopt! De bekende ‘stok achter de deur.’
Als de taak zich ervoor leent, kan het goed werken om het samen te doen. Zoals voor sommige lezers wel bekend, het samen opruimen van je huis. ‘Samendoen’ is leuker en maakt het minder zwaar.
De praktijk is weerbarstig
Het kan zijn dat normaliter je sterk bent in de meeste e.f. en daarmee prima je leven organiseert. Totdat er iets gebeurt wat je triggert en je e.f. als het ware ‘eruit’ liggen. Dat kan meerdere oorzaken hebben, zoals een vroeger trauma, angst, noodsituatie, burn-out enz.
Dit overkwam mij tijdens mijn laatste verhuizing (inmiddels bijna 10 jaar geleden). Ik was gestrest, gespannen, voelde de ‘grond onder mijn voeten wegglijden’. Dingen die ik altijd gewend was ‘even te regelen en te doen’, kón ik ineens niet meer. Toen heb ik zelf een opruimcoach ingeschakeld. Tot op de dag van vandaag ben ik haar dankbaar. En blij dat ik hulp heb gevraagd.
Meer weten over dit onderwerp?
Dan raad ik je het boek “Slim maar…. Versterk je executieve functies en vergroot je succes!” aan. Vol met inzichten en vooral, hoe je je zwakkere e.f. kunt verbeteren. Met een handige vragenlijst, om te kijken wat jouw sterke en zwakkere e.f zijn.
Ben je benieuwd hoe het bij jou zit, en liever niet het boek kopen? Laat het me weten, dan stuur ik je graag de vragenlijst toe.